De strijd der Titanen

De Griekse mythologie is prachtig en als ik heel eerlijk mag zijn, ik vind de verhalen heel wat beter dan wat men bedacht heeft in de Joods-Christelijke bijbel. Ongetwijfeld zijn er thesissen geschreven die de vergelijking maken tussen het kosmisch geweld tijdens het ontstaan van de aarde en de Griekse verhalen over moeder aarde, Gaea, de hemel, Ouranos, en de zee, Pontos.

De Titanen speelden een belangrijke rol in deze mythologische wordingsgeschiedenis en de zoektocht naar evenwichten.

Ook vandaag zien we een toenemende strijd om macht tussen politieke partijen en ook al is er geen vergelijking tussen de gigantische mythologische wezens en de kleine partijtjes, toch is het een strijd die belang heeft voor het soort wereld waarin onze kinderen en kleinkinderen zullen opgroeien. Hetzelfde kunnen we zeggen over de militaire interactie van grote mogendheden zoals China, Rusland en de NAVO. En hier gaat het niet over kleine partijtjes maar over sterke groepen die beschikken over heel erg destructieve krachten.

Laat ons even terugblikken op de geschiedenis en proberen te begrijpen voor welke uitdagingen we op dit moment staan.  

Machtsgroei en strijd in politiek België

Volgens de Grieken waren er twaalf Titanen, in politiek België waren er na 1830 slechts twee. De katholieke partij verenigde alles wat zich verbonden voelde met de Kerk, uiteraard enkel voor wie kiesrecht had en de liberale partij deed hetzelfde met de vrijzinnigen en alle kiesgerechtigden die meestal anti-klerikaal waren. Een belangrijke strijd uit die tijd was de schoolstrijd die trouwens nog eens een herhaling kende in de periode na de tweede wereldoorlog en die aanleiding gaf tot het ontstaan van de verschillende onderwijskoepels die we in Vlaanderen vandaag kennen.Tegen het einde van de 19e eeuw ontstond er een derde Titaan, de socialistische partij, die snel groeide, zeker na de opkomst van het algemeen stemrecht (in eerste fase uitsluitend voor mannen).

Katholieken en socialisten probeerden kiezers aan zich te binden via belangenorganisaties zoals coöperatieven, mutualiteiten en vakbonden. In de periode 1880-1885 ontstonden verschillende coöperatieve winkelketens en Vooruit was in Gent bijvoorbeeld de eerste coöperatieve bakkerij. In 1884 ontstaat de katholieke mutualiteit, die we vandaag kennen als de CM en de socialisten bedenken in 1886 een tegenhanger die we vandaag kennen als de Bond Moyson.

Deze ontwikkelingen passen niet binnen een liberale beleidsvisie en het zal duren tot 1963 alvorens de PVV/PLP start met een liberale mutualiteit. Tegen die tijd zijn CVP/PSC (katholieken) en BSP/PSB (socialisten) sterke politieke partijen die via hun zuilen volledig geïnfiltreerd zijn in alle échelons van de samenleving.

Inzake strekking was de CVP toen centrum-links, BSP links en PVV rechts. Wisselende coalities met telkens een erg sterke CVP voerden allen een beleid waarbij welvaart werd gecreëerd op basis van staatsschuld. In coalities met de liberalen stonden die laatsten steeds een beetje op de rem maar zodra de socialisten de liberalen kwamen vervangen, werd het gaspedaal flink ingeduwd. Dit leidde tot het sneeuwbaleffect waarbij de Belgische overheid geld moest lenen om uitsluitend de rentelast te kunnen betalen en uiteindelijk tot de devaluatie met 8,5% van de Belgische frank in 1982.

De Vlaamse politieke impact ligt in dit geheel wat moeilijk.

De Vlaamse beweging ijvert zeker vanaf 1870 voor de erkenning van de taal en de cultuur maar heeft geen echte politieke vertegenwoordiging in het parlement. Beide wereldoorlogen helpen de Vlaamse zaak niet vooruit. Alhoewel vele Vlaamse vooraanstaanden tussen 1914 en 1918 zich als passivist niet met de Duitsers inhielden en vele Vlaamse soldaten de frontbeweging steunden (“Hier ons bloed, wanneer ons recht”) weegt het activisme (collaboratie) van een beperkte groep toch zwaar door in het interbellum. In wereldoorlog II is er naast politieke collaboratie ook militaire collaboratie vanuit het Vlaamse VNV en dat leidt na de bevrijding tot zware repressie met 400.000 dossiers en 240 doodstraffen.

In 1954 ontstaat dan de Volksunie en is er ook een grotere Vlaamsgezindheid vanuit de CVP met belangrijke momenten zoals het vastleggen van de taalgrens in 1962, Leuven Vlaams in 1968 en de instap van de VU in de Belgische regering in 1977 met het Egmontpact. Dat laatste wordt echter een miskleun en zal een jaar later ondermeer leiden tot het ontstaan van het Vlaams Blok.

Alhoewel België inmiddels federaal hervormd werd is het verdere verhaal van de VU er één van vallen en opstaan, met in feite meer vallen dan opstaan. Het zal duren tot de oprichting van de N-VA alvorens een Vlaamse partij opnieuw een sterke rol zal gaan spelen binnen de Belgische en inmiddels ook de Vlaamse politiek.

De voorbije twintig jaar hebben heel wat kiezers van CD&V en OpenVLD de stap gezet naar de N-VA waardoor deze laatste de grootste partij is geworden, niet alleen in Vlaanderen maar in gans België en de katholieke en liberale partijen verschrompeld zijn tot partijtjes van minder dan 10%. Ook links doet het niet goed in Vlaanderen, alhoewel de socialisten, als gevolg van de populariteit van hun jonge voorzitter Conner Rousseau, in de laatste peiling het opnieuw iets beter doen.

België is inmiddels volkomen verstard in enerzijds een systeemkluwen als gevolg van zes onzinnige staatshervormingen en anderzijds een links-rechts tegenstelling tussen geld uitgeven en overheidsschuld laten toenemen en verstandig besparen en schuld afbouwen tot aanvaardbare proporties.

Coalitievorming is in deze setting extreem moeilijk en de titanenstrijd zal gebeuren op twee vlakken. Enerzijds zijn er diegenen die willen afstappen van verdere regionalisering en eerder terug willen naar meer bevoegdheden op federaal vlak en hun tegenpool, diegenen die zoveel mogelijk autonomie willen voor de gewesten. Over welke gewesten we het dan hebben is op zich ook al onduidelijk. Wel weten we dat de Franstaligen hun invloed op de Vlaamse hoofdstad Brussel nog willen vergroten, wat aan Vlaamse kant hopelijk een no pasaran is.

Anderzijds wordt het een rechts-links clash tussen gezond financieel beleid en het linkse big spender principe.

U ziet, beste lezer, het is vandaag onvoorspelbaar wat er gaat gebeuren na de volgende verkiezingen, zelfs indien centrum-rechts een sterk resultaat neerzet.

En wat kan de toekomst verder brengen?

Zelf ben ik overtuigd dat we de politieke versnippering moeten proberen in te perken en daarom is het waarschijnlijk wenselijk dat we het systeem van zeteltoekenning drastisch wijzigen.

Dat links beleid niet werkt zien we op veel plaatsen in Europa en we hoeven in België slechts te kijken naar Brussel en Wallonië en de vergelijking te maken met het rechtsere beleid in Vlaanderen. Het nieuwe centrum, wat vroeger centrum-links was in de vorm van de CVP, is vandaag centrum-rechts in de vorm van onze partij, de N-VA. Om opnieuw tot gezonde evenwichten te komen is er een behoefte aan een sociaal-democratische partij die bereid is een beleid te voeren dat sterk sociaal is maar afstapt van de linkse uitkeringsmaatschappij. Kan Vooruit zich in die richting ontwikkelen?

Aan de andere kant mag er een rechtsere speler zijn, en dat zou een liberale partij kunnen zijn, maar dan geen partij zoals vandaag de OpenVLD, waarvan de voorzitter zich rechts noemt maar het politieke personeel eerder doet denken aan D66.

Waar we helemaal geen behoefte aan hebben is aan communisten en partijen die verzamelingen zijn van de hoogst ontevredenen, maar verder voor geen enkele consequente beleidsvisie staan.

Indien we het politieke landschap niet kunnen hervormen zal niet enkel het Belgisch probleem nooit opgelost geraken, maar zal datzelfde probleem zich ook steeds meer voordoen binnen de Vlaamse regering.

Dit alles is een enorme uitdaging voor alle politieke spelers, maar ook voor de kiezer, want men zegt vaak “de kiezer heeft steeds gelijk”, en dat is ook zo, maar de kiezer is wel verantwoordelijk voor het delen van de kaarten waarmee het politieke spel vervolgens moet worden gespeeld. 

Oorlog en vrede

Dit is een belangrijk onderwerp waar ik later graag op terugkom, als dat mag. Eerst ga ik vrijdag naar een studiedag over defensie, georganiseerd door Theo Francken, en daar zullen ongetwijfeld heel wat boeiende dingen besproken worden die ik dan in een volgende nieuwsbrief graag met u deel.

Dit artikel is een persoonlijke opinie van de schrijver en is geen officieel N-VA partijstandpunt.