Zorgt een fusie met Melle voor een oplossing van de hoge schuldenlast van Merelbeke?

Op de gemeenteraad van 23 mei 2023 werd de jaarrekening 2022 aan de gemeenteraad voorgelegd. De jaarrekening is een document waarin alle uitgaven en inkomsten van een gemeente van het afgelopen jaar opgenomen zijn en een foto neemt van de financiële toestand op 31 december van ieder jaar. Raadslid Guido Mortier (N-VA) legde de klemtoon op de hoge schuldenlast van het lokaal bestuur Merelbeke en stak opnieuw een pleidooi af voor een fusie met de gemeente Melle.

Raadslid Guido Mortier (N-VA) beperkte zijn tussenkomst tot de totale uitstaande schuld van ons lokaal bestuur (gemeente, OCMW en Autonoom Gemeentebedrijf of AGB) of de zogenaamde “schuldgraad”.

De schuldgraad op 31 december 2022 is de verhouding tussen de op dat ogenblik nog openstaande (het saldo van de nog openstaande en niet volledig terugbetaalde leningen) enerzijds en het eigen vermogen van het lokaal bestuur op de actiefzijde van de balans (alle bezittingen van een lokaal bestuur).

Het is aangewezen dat de schuldgraad niet hoger is dan 80%. Dit betekent dat minstens 20% van al uw bezittingen niet gefinancierd mogen zijn door leningen. De schuldgraad van alle Vlaams gemeenten in 2020 bedroeg 64,01%. In Merelbeke bedraagt de schuldgraad 93,3%. Veel te hoog dus.

De totale uitstaande schuld op 31 december 2022 van het lokaal bestuur Merelbeke bedroeg 55.356.037 EUR.

De schuldgraad in Merelbeke bedraagt:

- volgens het Agentschap Binnenlands Bestuur van het Vlaamse Gewest op basis van de jaarrekening 2020: 142,45% of 2.348 EUR/inwoner
- volgens het Individueel Financieel Profiel van Belfius op basis van de jaarrekening 2021: 2.214 EUR/inwoner
- volgens de financieel directeur van de gemeente Merelbeke op basis van de jaarrekening 2022: 93,3% of 2.199 EUR/inwoner.

Het verschil tussen voormelde cijfers heeft niet alleen te maken met de vergelijking van de jaarrekeningen van verschillende jaren 2020, 2021 en 2022, maar zou ook te maken hebben met het gebruik van andere parameters, zoals het al dan niet in aanmerking nemen van leningen door de gemeente aan het OCMW en aan het AGB.

In elk geval is zelfs een (optimistische) schuldgraad van 93,3% nog altijd veel te hoog voor een welvarende gemeente als Merelbeke.  

In 2021 was de schuld per inwoner hoger dan 2.000 EUR per inwoner in 29 van de 300 Vlaamse gemeenten, waaronder Merelbeke.

In de provincie Oost-Vlaanderen staan we op basis van de jaarrekening 2021 in de top 5 van de 60 Oost-Vlaamse gemeenten wat de schuld per inwoner betreft:

Waasmunster:            3.364 EUR/inwoner
Beveren:                     3.292 EUR/inwoner
Gent:                            3.040 EUR/inwoner
Zottegem:                    2.255 EUR/inwoner
Merelbeke:                  2.254 EUR/inwoner.

Ter vergelijking: de gemiddelde schuldenlast van alle Vlaamse gemeenten bedroeg in 2021 slechts 1.249 EUR/inwoner.

Merelbeke kan deze zware schuldenlast torsen omdat het gemiddeld inkomen van haar inwoners hoger is dan in andere gemeenten en omdat er vrij hoge belastingtarieven gehanteerd worden. 7,7% aanvullende gemeentebelasting op de personenbelasting en 910 opcentiemen op de onroerende voorheffing zijn ook hoger dan het Vlaams gemiddelde van 7,18% en 897 opcentiemen. Tot en met 2022 vroeg de gemeente Merelbeke aan zijn inwoners zelfs 8% aanvullende gemeentebelasting op de personenbelasting.

Je kan dit bezwaarlijk “gezonde financiën” noemen.

Er is nochtans een middel om het probleem van de hoge schuldenlast onmiddellijk op te lossen: de fusie met de gemeente Melle.

Hierdoor krijgt de nieuwe gemeente op 1 januari 2025 een schuldovername door de Vlaamse overheid van 18,3 miljoen euro. Dit is 1/3 van onze totale uitstaande schuld en zou de schuldgraad van de nieuwe fusiegemeente in één klap verminderen tot maximum 80%. In Melle bedraagt de schuldenlast slechts 295 EUR/inwoner.

Nazareth en De Pinte zijn ook eventuele fusiepartners met elkaar en hebben een totale uitstaande schuld van respectievelijk 5.000.000 EUR (981 EUR/inwoner) en 800.000 EUR (368 EUR/inwoner) en ontvangen hiervoor een fusiebonus van 2,7 mio euro.

Maar het is helemaal niet zeker dat er een fusie met de gemeente Melle er komt. De bestuursmeerderheid (Open VLD, CD&V en Vooruit) laat niet in haar kaarten kijken. Als er geen fusie met de gemeente Melle komt op 1 januari 2025 dan is het helemaal niet zeker – en wellicht zelfs uitgesloten – dat er bij een latere (verplichte) fusie nog een fusiebonus (schuldovername) zal zijn.

In elk geval zal de N-VA fractie desnoods zelf het fusievoorstel met de gemeente Melle vanaf 1 januari 2025 ter stemming voorleggen in de gemeenteraad. De bestuursmeerderheid (Open VLD, CD&V en Vooruit) zal dan kleur moeten bekennen.

De beslissing om gemeenten te fuseren moet genomen worden uiterlijk vóór 31 december 2023.

Beter één vogel in de hand dan tien in de lucht.